Erken Uyarı İşaretlerini Nasıl Belirlersiniz?
TSSB semptomlarını yönetmek yoğun çaba sarf etmeyi ve sorunlarla sağlıklı bir şekilde baş edebilmek için gereken becerilerin düzenli kullanımını gerektirir. Bazen stresli deneyimler veya ruh halindeki değişiklikler, bu sorunlarla sağlıklı bir şekilde başa çıkma becerilerini sürdürmeyi zorlaştırabilir. Örneğin; TSSB’si olan bir kişi yavaş yavaş kaçınma davranışlarına (kendini sevdiklerinden soyutlama) veya madde kullanımına, kasıtlı olarak kendine zarar vermeye veya aşırı yemek yeme gibi sağlıksız baş etme stratejilerine doğru sürüklendiğini fark edebilir. Bu, TSSB semptomlarının geri dönmesine ve kötüleşmesine ya da başka bir deyişle nüksetmesine yol açabilir. Tüm bunlar göz önüne alındığında, TSSB’nin nüksetmeden önce nasıl tespit edileceğini öğrenmek çok önemlidir.
“Nüks önleme” terimi, madde bağımlılığı ile ilgili olarak yaygın bir şekilde kullanılsa da (madde bağımlılığı sorunu olan bir kişinin, bir süreden sonra düzenli olarak yeniden içmeye veya uyuşturucu kullanmaya devam etmesi durumunda zararlı alışkanlık “nüksetti” diye nitelendirilir) TSSB gibi diğer durumlarda da kullanılabilir.
TSSB’de Nüks Önleme
Nüks önleme, semptomların (TSSB gibi) kötüleşmesini veya bir kişinin madde kullanımı gibi sağlıksız davranışlara dönme olasılığını azaltmak için tasarlanmış birtakım maddeler içerir. İşte o maddeler:
Semptomların kötüleşebileceğini gösteren erken uyarı işaretlerini belirlemek
Nükse sebep olabilecek yüksek riskli durumları tanıma
Her gün, sıradan gibi görünen kararların sizi nasıl nüksetme yoluna sokabileceğini anlamak (örneğin, bir gün öğle yemeğini atlamak sizi kötü bir ruh haline bürünmeye karşı daha savunmasız kılabilir.)
Nasıl olası bir yangını önlemek için düşünüp, önceden tedbir alıyorsanız aynısını nüks önleme için de yapabilirsiniz. Olası bir yangını önlemek için, yangın söndürücüleri el altında bulundurmak, evlerimizde duman dedektörleri kullanmak veya yanıcı maddelerin ateşten veya ısı kaynaklarından uzakta tutulmasını sağlamak gibi bazı önlemler alabiliriz. Tüm önlemlere rağmen, zaman zaman yangın çıkabilir fakat bu önleyici çabaların, yangınların sıklığını ve şiddetini azaltmaya katkısı çok büyüktür.
Benzer şekilde, TSSB semptomlarının geri dönmesini veya artmasını önlemek için yapabileceğiniz birkaç şey vardır fakat TSSB semptomlarının asla tetiklenmeyeceğini düşünmek mantıksız olacaktır. Bazı şeyleri kontrol edemeyiz. Örneğin, yanlışlıkla sizde travmaya sebep olan olayı hatırlatacak bir şey görebilir veya size o olayı hatırlatan bir şey hakkında bir sohbete çekilebilirsiniz. Travmaya sebep olan olay ya da olayların yıl dönümleri de kaçınılmazdır ve genellikle TSSB semptomlarının yeniden ortaya çıkmasına sebep olur.
Nüksü önleme becerilerini kullanarak, TSSB semptomlarını geri döndürecek veya daha da kötüleştirecek erken uyarı işaretlerini tanımlayarak daha hızlı önlem alabilirsiniz.
TSSB Uyarı İşaretleri
Semptomlar öyle birdenbire ortaya çıkmaz. Genellikle öncesinde bazı uyarı işaretleri bulunur. Bunlar, belirli duyguların deneyimi, düşünce değişimi veya davranış değişimi gibi birçok (bazen daha az) şey olabilir. Aşağıda yaygın uyarı işaretleri bulunmaktadır. Bunlardan herhangi birinin sizin başınızdan geçenlerle benzer olup olamadığına bakın, ancak unutmayın ki herkesin TSSB semptom ve bulguları kendine özeldir.
Düşüncelerinizdeki Değişimler:
“Artık terapiye gitmek umurumda değil.”
“Hiçbir şeyim yolunda gitmiyor. Asla daha iyi olmayacağım.“
“Kimse beni ya da ne yaptığımı umursamıyor. Devam etmemin anlamı yok”
“Moralimin biraz bozulduğunu hissediyorum. Bu, tekrardan ağır bir depresyona gireceğim anlamına geliyor.”
Ruh Halinizdeki Değişimler:
“Son zamanlarda herkes sinirlerimi bozuyor.”
“Sevdiğimi bildiğim insanların etrafında olsam bile mutlu hissetmiyorum.”
“Kendimi çok gergin ve endişeli hissetmeye başlıyorum.”
“Ruh halim hızla değişiyor. Birkaç dakika içinde, gerçekten mutlu hissetmekten aşırı mutsuzluğa veya yılgınlığa düşebilirim.”
Davranışlarınızdaki Değişimler:
“Sabahları kişisel bakımımı yapacak enerjim yok. Günlerdir duş almadım.”
“Artık insanların etrafında olmak istemiyorum. Kendimi soyutluyorum.”
“Daha fazla içiyorum, ama sadece duygularımdan biraz uzaklaşabilmek için.”
“Eskiden olduğumdan daha az konuşkan olduğumu fark ettim.”
Sizin Uyarı İşaretleriniz Neler?
Kendi kişisel uyarı işaretlerinizin farkında olarak, TSSB belirtilerinin geri dönüşünü öngörebilirsiniz. Kendi uyarı işaretlerinizi bilmeniz, bu değişiklikler yönetilemez hale gelmeden önce onlarla başa çıkma fırsatı da sağlar.
Uyarı işaretlerinizi belirledikten sonra, bir eylem planı hazırlayın. Bu konuda yardımcı olması için bir akıl sağlığı uzmanına da başvurabilirsiniz.
Terapistiniz veya psikiyatristiniz, stres ve endişe dolu durumları yönetmeyi öğreneceğiniz “stres aşılama” terapisi olarak adlandırılan bir psikoterapi veya “konuşma terapisi” ile size yardımcı olabilir.
Son olarak, terapistinizin rehberliğinde, travmayla en güçlü şeklide nasıl başa çıkabileceğinizi anlamanız gerekir. Buna ek olarak, uyarı işaretlerinizi sevdiğiniz birisiyle paylaşmak da iyi bir fikirdir, böylece o da tetikte olabilir ve ortaya çıkması durumunda başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
Kaynak: https://www.verywellmind.com/recognizing-ptsd-early-warning-signs-2797569
