Değersiz hissetmek genellikle umutsuzluk ve önemsizlik duygusu içerir. Bu tür duygular genellikle depresyonun yaygın bir belirtisidir ancak düşük benlik saygısı, ihmal, istismar, travma veya kişinin benlik duygusuna tehdit oluşturan zor durumlar gibi şeylerden de kaynaklanabilir.
Değersiz hissetmek, önemli bir sıkıntı yaratabilir ve günlük yaşamda normal şekilde çalışmayı zorlaştırabilir. Yaptığınız hiçbir şeyin doğru olmadığını veya hiçbir çabanızın bir fark yaratmayacağını düşündüğünüzde, hedeflerinizi gerçekleştirmek için motive olmakta zorlanabilirsiniz. Bu nedenle, bu zor duygularla baş etmenin yollarını bulmak ve gerektiğinde yardım almak önemlidir.
Neden Kendinizi Değersiz Hissedersiniz?
Değersizlik hissine birçok farklı faktör neden olabilir. Yetiştirme, sosyal deneyimler, stresli olaylar ve zihinsel sağlık koşullarının tümü rol oynayabilir. Bu tür duyguları yaşamanızın bazı nedenleri şunlardır:
1-Çocukluk Travması
Kalıcı bir iz bırakan olumsuz çocukluk deneyimleriniz olabilir. Çocukluk dönemindeki ihmal, istismar ve kötü muamele, değersizlik duygularının gelişiminde rol oynayabilir. İstismara uğrayan veya ebeveynleri tarafından sıklıkla eleştirilen çocuklar, bu önemsizlik duygularını yetişkinliğe taşıyabilir. Araştırmalar, bu erken kişilerarası travmaların daha sonraki değersizlik duygularıyla bağlantılı olduğunu göstermiştir.
2-Olumsuz Olayları Kendi Hatanız Olarak Görmek
Olumsuz olayları kendi eylemlerinize veya özelliklerinize bağlayabilirsiniz. Olumsuz olayları içsel nedenlere bağlamaya yatkın olan kişilerin, değersizlik de dâhil olmak üzere depresyon belirtileri yaşama olasılığı daha yüksek olabilir.
3-Geçmiş Eleştiri
Geçmişte başkaları tarafından eleştirilmiş olabilirsiniz. Bir kişinin aşağılandığı veya başkalarından gelen eleştirilerle karşılaştığı olumsuz deneyimler de insanları değersizmiş gibi hissettirebilir.
4-Stresle Başa Çıkma Zorluğu
Stresle başa çıkmakta zorlanıyor olabilirsiniz. Hem akut hem de kronik stres, bir kişinin kendisiyle ilgili algılarına zarar verebilir. Mali sorunlar, boşanma veya iş kaybı gibi ciddi bir aksilik yaşadıktan sonra kendinizi değersiz hissedebilirsiniz.
5-Ruh Sağlığı Durumunun İşareti
Psikolojik bir rahatsızlığınız olabilir. Depresyon gibi duygu durum bozuklukları genellikle utanç, suçluluk, umutsuzluk ve değersizlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu tür belirtiler sıkıntı yaratır ve olağan günlük işleri yapmanızı zorlaştırır.
Bu Durumdan Kurtulmak İçin Neler Yapmalısınız?
Değersizlik duygusu yaşıyorsanız, kendinizi daha iyi hissetmeye başlamanıza yardımcı olabilecek küçük, uygulanabilir adımlar atabilirsiniz. İşte yardımcı olabilecek bazı fikirler.
1-Kendinizle Kibarca Konuşun
Kendini değersiz hisseden insanlar genellikle olumsuz düşünür ve kendi kendine konuşurlar. İlk başta zor olabilir ancak kendinize nezaketle davranmaya odaklanın. Olumsuz kendi kendine konuşma fark ettiğinizde, bu düşünceleri daha olumlu veya gerçekçi bir şekilde yeniden çerçevelemenin yollarını arayın. Örneğin, “Bunu asla yapamayacağım” diye düşünmek yerine, “Gelişmek için her gün küçük şeyler yapabilirim” diyebilirsiniz.
2-Değersizlik Duygusu Yaşadığınızda Dikkatli Olun
Bazen bu olumsuz duygular, belirli durumlara, düşüncelere, deneyimlere ve hatta insanlara tepki olarak ortaya çıkar. Bu duyguların ne zaman ortaya çıktığını, ne zaman meydana geldiğini ve ne tür düşüncelerin katkıda bulunabileceğini fark etmeye başlayın. Bu, yetersizlik duygularını körükleyen olumsuz düşüncelerle mücadeleye yardımcı olmanın bir yoludur.
3-Başkalarıyla Kendinizi Karşılaştırdığınız Bir Çizelge Tutun
Kendi hayatınızı başkalarının hayatlarıyla olumsuz bir şekilde karşılaştırdığınızı fark ettiğinizde, değersizhissedebilirsiniz. Sadece eksik olduğunuz yönlere bakma tuzağına düşmek yerine, minnettar olduğunuz şeyleri düşünerek her gün biraz zaman ayırdığınız bir çizelge tutmayı düşünün. Düşüncelerinizi bu şekilde yeniden odaklamak, karşılaştırma ve kıskançlığın olumsuz etkilerinden korunmanıza yardımcı olabilir.
4-Başkalarına Yardımcı Olun
Bazen kendinizi değersiz hissettiğinizde, dikkatinizi kendinizden başka bir şeye odaklamak yardımcı olabilir. Araştırmalar, topluluğunuz için gönüllü olmak veya ihtiyacı olan birine yardım etmek gibi olumlu sosyal faaliyetlerde bulunmanın, kişinin mutluluğu ve refahı üzerinde olumlu bir etkisi olabileceğini göstermiştir. Başkalarına yardım etmek, daha büyük bir bağlantı ve amaç duygusu hissetmenize de yardımcı olabilir.
5. Yardım Almayı Deneyin
Değersiz hissetmenin aynı zamanda altta yatan bir zihinsel sağlık durumunun işareti olabileceğini hatırlamak önemlidir. Bu tür duygular kalıcıysa, rahatsız ediciyse veya günlük işlerle başa çıkmayı zorlaştırıyorsa, sağlık hizmeti sağlayıcınızla konuşun veya bir ruh sağlığı uzmanıyla görüşün.
Birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcınız size duygularınız ve yaşadığınız diğer belirtiler hakkında sorular sorabilir. Depresyon veya anksiyete belirtilerini taramak için bir anket doldurmanızı da isteyebilirler. Depresyon belirtilerine katkıda bulunabilecek tıbbi durumları ekarte etmek için fizik muayene ve laboratuvar testleri de yaptırabilirsiniz.
