Kaygı olumsuz bir şey olacağına dair duyulan negatif beklentidir. Aynı zamanda bizi tedbirli olmaya iten faydalı bir tepkidir fakat üst düzeyde olması bireyin hayatını olumsuz şekilde etkiler.
Kaygının yoğun olması ve kişinin günlük hayatını devam ettirmede zorluğa yol açması kaygı bozukluklarına işaret eder. Örneğin kapıyı kilitlediğinizi bilmenize rağmen kilitlemediğinize dair içinizde oluşan kötü his, her zamanki gibi bir günde birden kötü olaylar olacağı hissine kapılmak, sınavda tek tek kontrol ederek işaretlediğiniz cevap kağıdında atlama yapmış olabileceğiniz kaygısıyla tekrar tekrar kontrol etmeniz, önceden yeterince çalışmış olmanıza rağmen sunumu yaparken kekeleyeceğinize dair duyduğunuz düşünceler; kaygılı düşünceleri anlatan örneklerdendir.
Kaygıyı besleyen döngülerden biri bedensel düşünmedir. Kaygının vücudumuzda yol açtığı kaç-savaş tepkisi kaçınmamıza, aynı olayların ve düşüncenin tekrar meydana gelmesine yol açar. Diğer döngülerden biri ön yargılı düşünmedir. Tehlikeyi gözde büyütme, aşırı uçlarda düşünme ve sadece olumsuz sonuçlara odaklanma kaygıyı büyük oranda besler. Kaygıların büyük çoğunluğu sezgilerdir ve dışsal değerlendirmelerden bağımsızdırlar. İçten gelen hislere çok kulak vererek davranıldığında bu döngü devam eder.
Kaygı hem olumlu hem de olumsuz bir duygudur. Olumsuz olmasının nedeni bireyin mantığına uygun olmayışı ve bu düşüncelerin onu rahatsız etmesidir. Olumlu olmasının nedeni ise bireye baş etme becerileri kazandırmasıdır. Kaygı yeni bir durumla karşılaştığımızda ortaya çıkar ve bu duruma uyum sağlarken zorlanmamıza yol açar. Fakat kaygı bizi başarıya ulaştıran en güçlü etkenlerdendir.
Peki kaygımızı kontrol etmenin yolları nelerdir?
1. Kaygı mı korku mu?
Kaygı mı korku mu olduğunu ayırt etmek ilk adımdır. Korku mu kaygı mı olduğunu ayırt edebilmek için korku belirgin bir tehdit karşısında verilen anlık duygusal bir tepkidir. Kaygı ise belirgin olmayan ya da bilinmeyen bir tehdit beklentisi içinde olduğumuzda oluşan bir duygusal tepkidir. Yaşadığınız durum bir korku ise onunla yüzleşmek en doğru yol olacaktır. Fakat bu kaygı ise onu kontrol etmeye çalışmak daha sağlıklı olacaktır.
2. Kaygının farkında ol
Kaygılı olduğunu fark etmek en önemli adımdır. Bir durum hakkında endişelendiğinizde “Ben şuan kaygılım” diyip bunun farkında olmak kontrol edebilmek için ilk adımdır. Kaygılı olduğunu fark ettiğinde ise ona göre baş etme becerilerini belirleyerek kullanmaya başlayabilir. Bu açıdan kaygılı olduğunu fark etmesi oldukça önemlidir.
3. Kaygı düzeyini ölç
Kaygılı olduğunu farkettikten sonra ne kadar kaygılı olduğun en önemlisidir. Birey kaygı düzeyini kontrol edebilme becerisine göre başarıya ulaşır ya da ulaşamaz. Kaygısını orta düzeyde yaşarsa en üst derecede başarıya ulaşabilir. Kaygısı çok düşük ya da çok yüksek olursa başarısız olma ihtimali çok daha yüksektir. Bu yüzden kaygı derecesinin farkında olmak başarı açısından oldukça önemlidir
4. Kaygını kontrol altına al
Kaygıyı kontrol altına almak önceki iki adımı uygulayabildikten sonra daha kolay olmaktadır. Kaygı düzeyi belirlendikten sonra kaygısını “ben sınava çalışma konusunda çok kaygılım” diyip bunu yönetmek daha kolay olacaktır. Kaygı kontrol altına alındığı zaman daha doğru kararlar alınır ve hayatını düzene koymak daha kolay olur. Birey bunu sağlayabildiğindeyse daha pozitif olur.
5. Gevşeme egzersizleri yap
Kaygılandığınızda sessiz bir odaya geçip nefes alıp vermek, bir ile 3 dakika kadar bunu yapmak, kaygınızı biraz olsun azaltacaktır. Aynı zamanda temiz hava almak da size kendinizi daha rahat hissettirecektir.
6. Olumsuz düşüncelerini tanı
Kaygılı olmamızın nedeni olumsuz otomatik düşüncelerimizdir. Örneğin “Ya yanlış yaparsam, yapamazsam her şey çok kötü olur” şeklindeki otomatik düşüncelerdir. Bu düşüncelerden kurtulmak için onlarla yüzleşmek en doğru yoldur. Yüzleşince düşündüğünüz kadar kötü olmadığının farkına varıp daha sağlıklı düşünmeye başlayabilirsiniz.
7. Olumlu düşün
Olumsuz düşüncelerin farkına vardıktan sonra olumsuz olanların yerine alternatif olarak olumlu düşünceler konulur. Bu düşünceler bireyin kaygısını kontrol etmesine ve endişelenme yerine daha pozitif olmasını sağlar. Bununla beraber kendisini daha iyi hisseder ve bunu her alanda kullanabilir.
Yani kaygıyı tamamen control etmenin bir yolu mümkün değildir. Kaygıları fark edip kaygılarla birlikte yaşamak, hayatı dengeye oturtur ve yaşamı daha yaşanabilir bir hale getirir.
Sağlıcakla kalınız.
