Çocuklarda ve ergenlerde tırnak yeme birçok ebeveynin sıkıntı yaşadığı bir durumdur. Tırnak yemenin birçok sebebi olabileceği gibi asıl problemin ‘’tırnak yeme’’ olmadığını, bunun bir problemin sonucu olduğunu kavramak en temel noktadır. Yani aslında tırnak yeme bir sonuçtur ama hangi problemin sonucudur?
Tırnak yeme davranışının sebeplerine baktığımızda 2 temel yön ortaya çıkmaktadır; öğrenilmiş bir davranış olabilir veya psikolojik bir sebebe dayalı olabilmektedir. Öncelikle çocuğun çevresi bu konuda çok önemlidir. Çocuğun çevresinde, arkadaşlarında, aile bireylerinde, abla veya kardeşte tırnak yeme olup olmadığı gözlemlenmelidir. Çevrede böyle bir durum varsa ve çocuk bu davranışı onlardan öğrenmişse acı oje kullanmak gibi basit yöntemlerle kısa süre içerisinde ortadan kalkacaktır.
Çocuk davranışı birinden öğrenmemiş ise yan çevresinde tırnak yiyen birinin varlığı söz konusu değilse sorun psikolojik olacaktır. Araştırmalar tırnak yiyen çocuklarda psikolojik sebeplerin en sık; ebeveynden ilgi azlığı, okul ortamında yaşadığı sıkıntılar, otoriter bir öğretmen veya ebeveynin olması, başarısızlık korkusu, ayrılık anksiyetesi gibi durumlardan kaynaklandığını gösteriyor.
Aileler bu dönemlerde çocuklara en sık ‘’eline vurma’’ veya ‘’sözle baskı yapma’’ gibi yöntemlerle yaklaşıyor fakat bu son derece yanlış. Çünkü aslında bunlar tırnak yeme davranışını pekiştirmektedir. Çocuk özellikle sizden ilgi gördüğü davranışı yapmaya odaklıdır. İyi veya kötü sizden bir geri dönüt alabiliyorsa o davranış beslenir. Hatta tırnak yeme davranışı ilk gözlendiğinde eğer ki çocuk sıkıntılı bir dönem yaşamıyorsa, bu davranışı görmezden gelmek zaman içerisinde sönmesine olanak sağlayacaktır.
Yaşamın ileriki dönemlerinde görülen tırnak yeme davranışı (ilkokul-ortaokul-lise) için en etkili yöntem çocuk ile kaliteli zaman geçirmek ve onun ilgi odağını başka yöne yönlendirmektir. Örneğin çocuğun daha önce yapmadığı yeni bir hobi edinmesi, çok sevdiği bir aktiviteyi düzenli olarak sizinle yapması hem ilgi açığını kapatacak hem de dikkati farklı yöne yönlendireceği için tırnak yeme davranışını yavaş yavaş azaltarak kaybolmasını sağlayacaktır.
Ebeveynler bu davranışın bırakılması konusunda çocuğa baskıcı bir tavır sergilemeden, özgüvenini kırmadan, alaycı bir tutumla yaklaşmadan ona anlatmalıdır. Önemli olan şey sizin sabırlı olmanız. Ona tırnak yemenin neden sakıncalı olduğundan, ellerinin bakımsız gözükeceğinden bahsedebilirsiniz. Hatta kız çocukları için ona özel bir tırnak bakım seti alıp birlikte düzenli el bakımını yaparsanız tırnaklarına daha fazla özen göstermeye başlayacaktır. Sevdiği renkte ojeler ile başlayabilirsiniz.
Küçük bir özet ile neler yapabileceğinize bir göz atalım ama öncesinde sorunun psikolojik mi yoksa öğrenilmiş bir davranış mı olduğunu gözlemlemeyi unutmayalım!
Gündüzleri acı oje kullanmak, geceleri eldiven kullanmak, birlikte daha sık vakit geçirmek, dikkat odağını değiştirmek, en sık tırnak yediği anları gözlemleyip o anlarda sakız çiğnetmek, tırnak yemenin neden kötü bir davranış olduğunu yaşına uygun bir dille anlatmak ve ona özel tırnak bakım seti almak en etkili yöntemler olarak bilinmektedir.
Eğer ki tüm çabanıza ve sabrınıza rağmen gerileme göremiyorsanız oyun terapisi ile bir uzmandan yardım alabilirsiniz. Davranışın kalıplaşmaması ve alışkanlık haline gelmemesi için oyun terapisine zaman ayıramayan anne-babalar online olarak bir destekte alabilirler.
Klinik Psikolog Gizem İrem
