Bağımlılık, zararlı sonuçlarına rağmen zararlı madde kullanımı sonucunda ortaya çıkan beyin rahatsızlığıdır. Bağımlı(şiddetli madde kullanım bozukluğu yaşayan) kişiler, alkol ve uyuşturucu gibi belli maddeleri, hayatlarına mal olacak noktaya gelene kadar kullanmaya şiddetli şekilde odaklanırlar. Alkol ve uyuşturucuları problem yarattıklarını bildikleri halde kullanmaya devam ederler. Fakat çok sayıda etkili tedavi yöntemleri vardır ve bağımlı insanlar da iyileşip normal ve üretken bir hayat sürebilirler.
İnsanlar şunlara karşı bağımlılık gösterebilirler:
- Alkol
- Esrar
- PCP, LSD ve diğer halüsinojenler
- Tiner ve yapıştırıcı gibi maddeler
- Kodein, oksidosin ve eroin gibi opioid ağrı kesiciler
- Yatıştırıcı, hiptonik ve anksiyolitikler (endişe, anksiyate için kullanılan yatıştırıcılar)
- Kokain, metamfetamin ve diğer uyarıcılar
- Tütün
Madde kullanımı bozukluğu olan insanların düşünme, davranış ve vücut fonksiyonları çarpıktır. Beynin bağlantılarındaki değişim uyuşturucu maddeyi şiddetli şekilde istemelerine ve kullanmayı bırakamamalarına sebep olur. Beyin görüntüleme çalışmaları, beynin muhakeme, karar verme, öğrenme, hafıza ve davranış kontrol ile ilişkili bölümlerinde değişiklikler olduğunu göstermiştir.
Bu maddeler beynin çalışma şeklinde zararlı değişikliklere sebep olabilirler. Bu değişiklikler ilacın ani etkilerinden –intoksikasyon- daha uzun sürebilir. İntoksikasyon, uyuştucunun sebep olduğu yoğun zevk, artan duyu algılar ve sarhoşluktur. İntoksikasyon semptomları her madde için farklıdır.
Zamanla, bağımlı kişiler kullandıkları maddeye karşı tolerans geliştirirler, yani etkileri hissetmek için daha fazla miktara ihtiyaç duyarlar.
Uyuşturucu Madde İstismarı Ulusal Enstitüsüne göre, insanlar aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle uyuşturucu kullanmaya başlar:
- İyi hissetmek için – zevk hissi, sarhoşluk
- Daha iyi hissetmek için – stresi azaltmak vs.
- Daha iyi olmak için – performansını artırmak
- Merak ve akran baskısı
Bağımlı kişiler problemlerinin farkında olabilir fakat istedikleri halde kullandıkları maddeleri bırakamayabilirler. Bağımlılık sağlık sorunlarına sebep olduğu gibi iş, aile hayatı ve arkadaşlarla da problemlere sebep olur. Önlenebilir hastalıkların ve erken ölümlerin bir numaralı sebebi alkol ve uyuşturucu madde istismarıdır.
Madde kullanım bozukluğunun belirtileri dört kategoriye ayrılır:
- Bozuk kontrol: maddeyi kullanmak için aşırı istek veya güçlü dürtü; madde kullanımını azaltma ve kontrol altına almak için istek veya başarısız girişimler
- Sosyal problemler: madde kullanımı sebebiyle evde, okulda veya işte görevlerin yerine getirilmesinde başarısızlık. Madde kullanımı için iş vakti veya boş vakitten feragat
- Riskli kullanım: maddenin riskli ortamlarda/şartlarda kullanımı. Bilinen risklere rağmen kullanıma devam etme
- Uyuşturucu etkileri: Tolerans (daha fazla miktara ihtiyaç duyma); yoksunluk belirtileri (her madde için farklıdır).
Birçok insan ruhsal bozukluk ve bağımlılıktan birlikte mustariptir. Ruhsal bozukluk, bağımlılıktan önce de var olabilir. Bağımlılık ruhsal bozukluğu tetikleyebilir veya daha kötü hale getirebilir.
